نمونه ای از ادب مثال زدنی شعبی عالم سرشناس مخالفین شیعه و از تابعین

ابن قتیبه ی دینوری - عام سرشناس مخالفین شیعه - در بخشی که آن را به ابو حنیفه - که از دید او و بسیاری از علمای مخالفین، از ائمه ی اهل رای می باشد - اختصاص داده روایتی با سند معتبر نقل می کند که از این قرار است :

حَدَّثَنِی الرِّیَاشِیُّ قَالَ: نَا الْأَصْمَعِیُّ، عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِی زَائِدَةَ، قَالَ: قِیلَ لِلشَّعْبِیِّ: إِنَّ هَذَا لَا یَجِیءُ فِی الْقِیَاسِ، فَقَالَ: أَیْرٌ فِی الْقِیَاسِ.

الدینوری، ابومحمد عبد الله بن مسلم ابن قتیبة (المتوفى 276هـ)، تأویل مختلف الحدیث، ص 58، تحقیق: محمد زهری النجار، الناشر: مکتبة الکلیات الأزهریة.

الدینوری، ابومحمد عبد الله بن مسلم ابن قتیبة (متوفاى276هـ)، تأویل مختلف الحدیث،ص 110، تحقیق : محمد محیی الدین الأصفر، ناشر: المکتب الاسلامی - مؤسسة الإشراق، الطبعة: الطبعة الثانیة- مزیده ومنقحة 1419هـ - 1999م.

به شعبی گفته شد که فلان مساله در قیاس داخل نمی شود.شعبی گفت : [...] در قیاس. (!!!)

توضیح : واژه ی «أیر» در زبان عربی به معنای آلت تناسلی مردانه می باشد و دقت داشته باشید که اشاره ی صریح به آن است و نه اشاره ی کنایی ! محمد زهری النجار،محقق کتاب تاویل مختلف الحدیث در چاپ مکتبة الکلیات الازهریة، در توضیح واژه ی «أیر» می نویسد :

أ ی ر : الذکر.العضو التناسلی للرجل.

الدینوری، ابومحمد عبد الله بن مسلم ابن قتیبة (المتوفى 276هـ)، تأویل مختلف الحدیث، ص 58، تحقیق: محمد زهری النجار، الناشر: مکتبة الکلیات الأزهریة.

همچنین محمد محیی الدین الاصفر،محقق کتاب در چاپ المکتب الاسلامی، که از این سخن زشت شعبی هاج و واج (!!!) مانده می نویسد :

لَیْسَ من المستحسن نقل زلات الْعلمَاء، وَمثل هَذَا الْکَلَام لَا یعْتد بِهِ وَالله أعلم بِصِحَّتِهِ.

الدینوری، ابومحمد عبد الله بن مسلم ابن قتیبة (متوفاى276هـ)، تأویل مختلف الحدیث،ص 110، تحقیق : محمد محیی الدین الأصفر، ناشر: المکتب الاسلامی - مؤسسة الإشراق، الطبعة: الطبعة الثانیة- مزیده ومنقحة 1419هـ - 1999م.

نقل خطاها و لغزش های علماء خوب نیست و مانند این سخن مورد توجه قرار نمی گیرد و خداوند به صحت آن اعلم است.


بررسی سندی این نقل تا شعبی

العباس بْن الفرج أَبُو الفضل الریاشی، مولى مُحَمَّد بْن سلیمان بْن علی بْن عبد اللَّه بْن العباس بْن عبد المطلب من أهل البصرة، سمع الأصمعی، وأبا معمر المقعد، وعمرو بْن مرزوق ... فکان المازنی، یقول: قرأ على الریاشی الکتاب، وهو أعلم به منی، وکان ثقة.

البغدادی، ابوبکر أحمد بن علی  بن ثابت الخطیب (متوفاى463هـ)، تاریخ بغداد،ج 14، ص 22، المحقق: الدکتور بشار عواد معروف، ناشر: دار الغرب الإسلامی – بیروت، الطبعة: الأولى، 1422هـ - 2002 م.

الأصمعی عبد الملک بن قریب بن عبد الملک ... وعنه جماعة منهم: الشافعی، وهو أحد شیوخه، ومات قبله، وأبو عبید القاسم بن سلام، وعباس العنبری، وأبو حاتم الرازی، ومحمد بن مسلمة بن وارة، ومحمد بن یحیى الذهلی، ویحیى بن معین، وقال: کان ثقة .....

الدمشقی، الامام أبو الفداء الحافظ ابن کثیر (المتوفى774هـ)، طبقات الشافعیین، ص 144، تحقیق: د أحمد عمر هاشم، د محمد زینهم محمد عزب، الناشر: مکتبة الثقافة الدینیة، تاریخ النشر: 1413 هـ - 1993 م.

عُمر بْن أَبِی زائدة الهَمْدانیُّ الکوفیُّ ... وثّقه ابْن معین، وهو ممن قارب مائة سنة.

الذهبی الشافعی، شمس الدین ابوعبد الله محمد بن أحمد بن عثمان (المتوفى 748 هـ)، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام،ج 4، ص 161، المحقق: الدکتور بشار عوّاد معروف، الناشر: دار الغرب الإسلامی، الطبعة: الأولى، 2003 م.